3. ÇÖZÜLME (Dissosiasyon – Ayrışma) Savunma Mekanizması/ Nedir, Bastırmadan Farkı, Günlük Hayattan Örnekler

Çözülme Nedir?

Çözülme (dissosiasyon), bireyin yoğun stres, travma veya duygusal acı gibi durumlarla başa çıkmak için gerçeklikten koparak psikolojik olarak kendini ayırmasıdır. Bu savunma mekanizması sayesinde kişi, yaşadığı acı verici duygulara doğrudan maruz kalmadan bir nevi kendini “korumaya” çalışır.

Bastırmadan Farkı

Çözülme, bastırma mekanizmasıyla karıştırılmamalıdır. Bastırma, kişinin bilinç düzeyine çıkmak üzere olan rahatsız edici düşünce ve duyguları bilinçaltına itmesidir. Bu durumda kişi o duygu veya düşünceyi tamamen unutabilir. Çözülmede ise kişi o deneyimi zihinsel olarak bölerek farklı bir benlik ya da ruh hali içinde yaşar. Bireyin bazı davranışları kontrolü dışında olabilir; sanki içinde farklı biri yaşıyormuş gibi hissedebilir.

Gündelik Hayatta Çözülmeye Örnekler

• Toplumda "iki yüzlü" olarak nitelenen bazı kişiliklerde çözülmenin izleri görülebilir. Örnek: Adalet ve eşitlikten bahseden bir kişinin, kendi çalışanlarına adaletsiz ve katı davranması. Örnek: Ahlaki değerlere sıkı sıkıya bağlı olduğunu savunan bir bireyin gizlice ahlaka aykırı içeriklerden zevk alması.

• Bazı insanlar, toplum önünde yardımsever ve nazik görünürken, özel yaşamlarında bencil ve saldırgan olabilir. Bu çelişkili haller, bireyin içinde iki farklı benliğin çatıştığını gösteren çözülme belirtileri olabilir.

Patolojik (Hastalık Düzeyinde) Çözülme

Daha ileri düzeylerde, dissosiasyon bir ruhsal bozukluk belirtisi haline gelebilir. Bunlardan bazıları:

1. Uyurgezerlik (Somnambulizm): Kişi uyurken bilinçsiz bir şekilde kalkar, yürür, bazen konuşur. Aslında bu durumda “ana benlik” uyumaktadır, ancak zihnin bir parçası otomatik olarak hareket etmektedir.

2. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (Çoklu Kişilik Bozukluğu): Bir kişide iki veya daha fazla ayrı kimlik ya da kişilik durumu bulunur. Bu kimlikler birbirinden bağımsız davranır, düşünür ve hisseder. Örnek: Bir kadın gündüzleri dindar, sakin ve yardımsever bir bireyken, geceleri farklı bir kimliğe bürünüp tamamen zıt davranışlar sergileyebilir (örneğin ahlaki kuralları hiçe sayan, flörtöz bir kişiliğe dönüşebilir).

Edebiyatta Dissosiyasyon Örnekleri

• “Dr. Jekyll ve Bay Hyde”: Bu roman, çözülme mekanizmasının kurgu dünyasındaki en tanınmış örneklerinden biridir. Dr. Jekyll, gündüzleri saygıdeğer bir bilim insanıyken, geceleri Bay Hyde olarak vahşi ve suçlu bir kişiliğe dönüşür.

  
  

• “İki Ruhlu Kadın” gibi eserlerde de benzer şekilde iki ayrı benliğin bir kişide var olması anlatılır.

  
  

Sonuç

Çözülme, bireyin gerçeklikle başa çıkamadığı durumlarda geliştirdiği bir psikolojik savunmadır. Hafif düzeydeyken gündelik yaşamda sıkça görülse de, ağır formlarında ciddi ruhsal bozukluklara işaret edebilir. Çözülme yaşayan bireyler genellikle geçmişte çözemedikleri duygusal çatışmalar ya da travmalarla baş etmeye çalışmaktadır. Bu nedenle bu durumlar, profesyonel destek gerektirebilir.

---

💭 Terapi Desteği Almak İster misiniz?

Bu yazıda ele alınan konular size tanıdık geliyorsa veya benzer duygularla baş etmeye çalışıyorsanız, terapi süreci hakkında bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz.

 📲 Sayfanın sağ alt köşesinde bulunan WhatsApp butonunu kullanarak doğrudan mesaj gönderebilirsiniz.